Rijkste ouderen geven gigantische berg geld door, maar niet iedereen profiteert: ’Erfenis van 300.000 euro heel normaal’

Ouderen gaan de komende jaren een gigantische berg geld achterlaten voor hun kroost. De huidige groep Nederlanders van 65 jaar en ouder is zeer welvarend, onder meer door de hoge huizenprijzen. Zij bezitten gezamenlijk honderden miljarden euro’s die na hun overlijden vrijkomen in de vorm van erfenissen. Notarissen draaien overuren. Maar hoeveel gaan we écht merken van deze enorme kapitaaloverdracht? „Een erfenis van drie ton is niet vreemd meer.”
De golf erfenissen die op gang komt, is een verschijnsel dat in alle westerse landen zichtbaar is. De ouderen zijn vermogend en gaan dat geld nalaten na hun overlijden. ’The Great Wealth Transfer’ , oftewel ’De Grote Rijkdom Overdracht’, noemen de Amerikanen deze trend.
Vermogen van babyboomers gaat via erfenis naar volgende generatie
„Ja, de hoogte van erfenissen is enorm toegenomen”, stelt kandidaat-notaris Ernst Loendersloot. Hij kan het weten: zijn klanten kloppen bij zijn kantoor aan om hun testament vast te leggen of een schenking te doen.
„Veel ouderen kochten veertig jaar geleden een huis”, legt Loendersloot uit. „De hypotheek hebben ze netjes afgelost, en ondertussen zijn de huizenprijzen enorm gestegen. Waar vroeger een erfenis van enkele tienduizenden euro’s de norm was, is drie ton inmiddels niet vreemd meer. Al dat vermogen gaat nu over naar de volgende generatie.”
Rijkste generatie ouderen ooit bezit van 917 miljard euro aan vermogen
Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vertellen ook dat de huidige ouderen de rijkste generatie Nederlandse ouderen ooit is. In totaal bezaten oudere huishoudens (met een kostwinner van 65-plus) in 2022 voor €917 miljard aan vermogen. Netto, dus bezittingen minus schulden. Dat is drie keer zoveel als amper twintig jaar geleden: in 2006 ging het om €337,3 miljard. Ook het gemiddelde vermogen van deze huishouden ging door het dak: van €220.100 naar €400.500.
En hoewel dat gemiddelde vermogen flink wordt opgekrikt door een select groepje superrijken, is een kapitaal van enkele tonnen ook voor de normale 65-plusser tegenwoordig heel gewoon. In totaal waren er in 2022 bijvoorbeeld meer dan een miljoen oudere huishoudens met een netto vermogen hoger dan €200.000. Het aantal oudere huishoudens met minimaal vijf ton verdriedubbelde in amper twintig jaar tijd, het aantal miljonairs ook.W
Ook veel 65-plussers die het financieel moeilijk hebben
Maar deze cijfers vertellen niet alles. „Een groot deel van de ouderen heeft helemaal geen eigen vermogen”, zegt beleidsadviseur Eric Brendel van ANBO-PCOB. „Heel veel senioren zijn financieel erg kwetsbaar en komen al snel in de problemen bij een onverwachte rekening. Er zijn inderdaad veel 65-plussers die het beter hebben dan vroeger, maar wij zien ook heel wat mensen die de touwtjes niet aan elkaar kunnen knopen.”
Dat blijkt ook uit cijfers van het CBS. Het aantal huishoudens met een kostwinner van 65-plus die netto in de schulden zitten, neemt toe. En niet zo’n beetje ook: in 2006 hadden slechts 6300 van zulke huishoudens een netto vermogen lager dan €0, in 2022 waren dat er ruim elf keer zoveel. Bovendien waren er bijna 33.000 ouderen met een netto schuld van meer dan €5000.
Wie erven al die miljarden?
En los van alle mensen die onderaan de streep in de schulden staan, zijn er óók honderdduizenden huishoudens van 65-plus die niet meer dan €10.000 aan vermogen hebben. Er wordt dus inderdaad een enorm kapitaal overgeheveld van generatie op generatie, maar heel veel Nederlanders merken daar helemaal niets van.
Ouderen zelf merken trouwens vaak óók niets van hun rijkdom. „Veel mensen zijn rijk in stenen, maar arm in geld”, ziet Loendersloot. Dat klopt: het meeste vermogen zit bij huizenbezitters. Die hebben dat vooral te danken aan de totale gekte op de huizenmarkt, want het vermogen in de eigen woning steeg in krap twintig jaar tijd van €188,2 miljard naar €615,8 miljard. En omdat het vastzit in stenen, profiteren de ouderen zelf daar vaak niet van. Dat doen alleen hun erfgenamen als zij afscheid moeten nemen van het ouderlijk huis.
Deze erfgenamen zijn voornamelijk mensen uit de generatie X – geboren tussen 1965 en 1980 – en millennials – geboren tussen pakweg 1980 en 1995. Zij hebben deze erfenissen vaak niet hard nodig want vermogende ouders hebben ook vaak vermogende kinderen. Die erven dat geld bovendien vaak pas op latere leeftijd: „De gemiddelde erfgenaam is tegen de zestig”, zegt macro-econoom Jasper Lukkezen van de Universiteit Utrecht. „En vermogende mensen worden vaak ouder, wat betekent dat hun kinderen ook op latere leeftijd erven.”
Hypotheek aflossen
Vaststaat dat de huidige ouderen een enorme berg geld achterlaten, die veel bijna-zestigers in de komende tientallen jaren gaan erven. Of dat serieuze economische gevolgen heeft, bijvoorbeeld voor de arbeidsmarkt omdat de noodzaak om te werken voor die erfgenamen afneemt? Lukkezen denkt van niet: „Deze mensen werken vaak al om nuttig te zijn en omdat ze het leuk vinden, niet puur voor het geld. Ik verwacht niet dat hun arbeidsinzet door deze golf van erfenissen afneemt.”
Ook econoom Marten van Garderen van ING verwacht dat het niet zo’n vaart zal lopen: „Daarvoor is de hoogte van de meeste erfenissen toch simpelweg niet hoog genoeg.”
Het ligt ook niet in de verwachting dat al die erfenissen de economie enorm zullen stuwen. „Iets jongere mensen zullen misschien in een woning investeren of sneller gaan ondernemen”, stelt Arjan Lejour, hoogleraar belastingen aan de universiteit van Tilburg. „Dat helpt de economie misschien een beetje, maar het zal zeker geen enorme boost geven. Mensen kiezen er toch vaak voor om de waarde van het geld te behouden door hun hypotheek af te lossen of door het op een spaarrekening te zetten.”
Erfbelasting
Ook voor de landelijke schatkist zullen al die grote erfenissen – en de daarover betaalde belasting – waarschijnlijk geen wonderen doen. Lejour: „Belastingen op inkomen en sociale premies leveren jaarlijks zo’n €400 miljard op, de erf- en schenkbelasting €3 miljard. Ik verwacht wel dat dat bij gelijkblijvende tarieven flink gaat oplopen, al zie je dat nu nog niet gebeuren. Maar zelfs als het oploopt tot vier, vijf of zes miljard, dan kun je daarmee nog niet ineens de lasten op arbeid verlagen.”
Lukkezen voegt toe dat vermogende mensen doorgaans veel energie besteden aan het ontwijken van deze belastingen: „En dat lukt vaak ook goed.”
Al met al lijken de gevolgen voor de economie dus beperkt, en zullen ook erfnemers hun leefpatroon niet ineens drastisch veranderen. „De meeste mensen blijven eigenlijk heel normaal doen zodra ze zo’n bedrag ontvangen”, besluit Lejour.
Bron: Telegraaf
Deel dit blog op Social Media