Van wie zijn jouw data in de cloud na overlijden?

ditgitaal

Digitale nalatenschap 

De ouders van een in juli overleden dertiger moesten naar de rechter om toegang te krijgen tot zijn e-mail en cloudopslag. Hoe zijn digitale erfenissen geregeld?

Op 17 juli dit jaar overleed in de Qatarese hoofdstad Doha een Amsterdamse dertiger. Geheel onverwacht, waardoor zijn ouders en zussen meer wilden weten over de omstandigheden waarin de man om het leven kwam. Ook wilden ze zijn nalatenschap netjes afwikkelen. Daarvoor wilden ze ook in zijn e-mail kijken en op zijn account bij OneDrive, de cloudopslag van Microsoft. Maar hoe doe je dat, als je niet over iemands wachtwoorden beschikt?

Als wettige erfgenamen sommeerden de nabestaanden, die de naam van de overleden dertiger om privacyredenen geheim houden, Microsoft om toegang te bieden tot zijn Hotmail en OneDrive. Ze overlegden alle officiële documenten. Maar Microsoft bood alleen met een gerechtelijk bevel toegang, en blokkeerde ondertussen het account. Het bedrijf beroept zich op de zogeheten ‘saisine-regel’ voor nalatenschappen. Daarin is geregeld dat de erfgenaam vermogensrechtelijk gezien de positie van de overledene overneemt, maar digitale zaken staan er niet in genoemd. Bovendien komen in de mail en bestanden gegevens voor van derden die Microsoft met een beroep op privacywetgeving AVG wilde beschermen.

De erfgenamen spanden een kort geding aan in Amsterdam, dat afgelopen vrijdag diende.

1.Hoe oordeelde de rechter?

De voorzieningenrechter heeft de nabestaanden hun vorderingen toegewezen, omdat de gebruiksovereenkomst van Microsoft, die klanten bij het afsluiten van een account met een vinkje accepteren, overgaat naar de erfgenamen. De wet maakt uitzonderingen op het erfrecht, bijvoorbeeld voor een huur- of arbeidsovereenkomst, maar niet voor digitale diensten. De voorzieningenrechter nam ook Duitse jurisprudentie mee in de uitspraak: ouders kregen er toegang tot het Facebook-account van hun – minderjarige – dochter.

2.Hoe kijken juristen naar deze kwestie?

Arnoud Engelfriet, directeur en eigenaar van juridisch adviesbureau ICTRecht, onderschrijft het Amsterdamse vonnis: „Microsoft reageert naar Amerikaans gebruik alleen met de dooddoener van een gerechtelijk bevel. Microsoft had ook juridische argumenten, zoals de privacy van derden met wie de overledene correspondeerde. Maar alle plichten uit de overeenkomst gelden óók voor erfgenamen, inclusief privacy.

„Nu kunnen ouders bijvoorbeeld liefdesbrieven inzien, of discussie met een therapeut. Maar dat is juridisch niet anders dan de doos op zolder van een overledene met pikante ondergoed en zweepjes of de VHS band met privéopnames.

„Het vonnis bevestigt dat erfrecht gewoon werkt in de digitale omgeving: niet moeilijk doen, nabestaanden worden de eigenaren van digitale zaken. De hoge dwangsom van tienduizend euro per dag is een indicatie is dat de rechtbank het handelen van Microsoft als onnodig moeilijk doen zag.”

3.Wat doen partijen Google, Meta (voorheen Facebook) en KPN met digitale erfenissen?

Rachid Finge woordvoerder van Google, is het oneens met Engelfriet: „Wij hebben de principiële overtuiging dat personen gegevens die ze tijdens hun leven liever voor zichzelf houden ook na hun dood niet willen delen en dus niet automatisch instemmen met toegang voor nabestaanden. Iedereen kan zelf bedenken hoe gevoelig dat ligt, los van de wetgeving.”

Google biedt de nodige informatie en mogelijkheid om zogeheten ‘inactiviteitsvoorkeuren’ in te stellen, met opgave van een vertrouwd contact na de dood. Hiervan maakt zelden iemand gebruik. Bij Meta Nederland hebben meer mensen opgegeven wie na de dood toegang heeft. Facebook en Instagram bieden al jaren een ‘herdenkingsstatus’ waarbij profielen van overledenen online blijven staan, maar inactief gemaakt worden. Meta kan nabestaanden toegang verlenen tot chatberichten en andere privé-uitingen bij overlegging van een geldig testament. Het Helpcentrum beschrijft hoe je ook kunt instellen dat je profiel na overlijden verdwijnt.

Bij providers kun je toegang krijgen tot e-mail met de apparatuur van de overledene, door het wachtwoord te resetten, zegt KPN desgevraagd

4.Gaat een notaris hier niet over?

De notaris kan een ‘social media testament’ of digitale kluis opstellen. Daarin kan degene die verwacht te overlijden de gebruikersnamen en wachtwoorden van online profielen en diensten vastleggen. Er is ook een ‘social media executeur’ aan te wijzen.

Het project ‘Baas over je gegevens in het hiernamaals’, een samenwerking tussen onder meer de Notarisbond KNB en de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, werkt met de app Schluss, waarmee een wettelijk gemachtigde na overlijden toegang kan krijgen tot opgeslagen persoons- en accountgegevens van onder meer banken, artsen, belastingdienst en UWV.

5.Zijn er eenvoudiger oplossingen?

Wie zijn of haar digitale communicatie voor nabestaanden ter beschikking wil houden, kan met diensten als LifeAfterMe mappen met documenten instellen en per map de toegang voor nabestaanden regelen.

Alternatief voor de notaris is het opschrijven en verstoppen in huis – de koelkast bijvoorbeeld – van een hoofdwachtwoord van een wachtwoordmanager, zoals Bitwarden of LastPass, en vervolgens een vertrouweling de locatie toevertrouwen. Daarmee is toegang tot alle diensten geregeld, en kun je vernietiging of bewaren afspreken.

Op VeiligInternetten.nl staat uitgebreide en bovenal heldere voorlichting over de digitale nalatenschap. De Kerstdagen bieden bij uitstek de mogelijkheid om dit te bespreken, netjes te regelen of er boven de kalkoen met familieleden heftig over te soebatten. Leuk onderwerp!

 

Bron: NRC

Laat een reactie achter





Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.